Tomasz Łabuszewski
5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945–1947
IPN, Warszawa 2017, 496 s., format: 176 x 246 mm, oprawa twarda.
Publikacja opisuje najbardziej spektakularny i widowiskowy etap w działalności 5 Brygady Wileńskiej AK, kiedy to po wygaszeniu działań na Białostocczyźnie przeniosła się ona na teren północnej Polski. To historia nieuchwytnych lotnych patroli, przemierzających dziennie setki kilometrów, to szlak bojowy znaczony 27 rozbitymi posterunkami MO i placówkami UB. To wreszcie historia niezwykłej zbiorowości żołnierzy 5 Brygady – młodych ludzi z Kresów, dla których walka o wolną Polskę była sprawą najważniejszą.
Książka do nabycia m.in.:
WARTO PRZECZYTAĆ… (112)
- Franciszka Grabowskiego o próbach infiltracji polskiego podziemia przez Sipo w czasie wojny (Sprawa Merza. Gry operacyjne Sipo z polski podziemiem 1939-1943),
- opis represji komunistycznych wobec najmłodszych konspiratorów autorstwa Joanny Żelazko (W areszcie – sądzie – więzieniu. Represje wobec członków konspiracji młodzieżowej w Łódzkiem po 1950 roku),
- szkic biograficzny Przemysława Benkena na temat Tadeusza Chomentowskiego (W służbie Armii Krajowej i bezpieki. Skomplikowana historia Tadeusza Chomentowskiego)
- oraz przygotowany przez Bogusława Górkę obraz prowincjalstwa o. Władysława Janczaka widzianego oczami Służby Bezpieczeństwa (Prowincjalstwo o. Władysława Janczaka (1968-1973) w świetle materiałów SB).
Z przyjemnością informuję, że „Zeszyty Historyczne WiN-u” zostały zindeksowane na liście czasopism naukowych ICI Journals Master List 2016. Zapraszamy do odwiedzenia zakładki z informacjami na temat naszego czasopisma!
W związku z dwudziestopięcioleciem ukazywania się
„Zeszytów Historycznych WiN-u”, postanowiliśmy stopniowo udostępniać
elektroniczne wersje wyczerpanych już numerów czasopisma. Będą one
sukcesywnie pojawiać się w naszej wirtualnej czytelni. Na początek
zamieszczamy pierwszy trzy numery Zeszytów, które ukazały się w 1992 i
1993 r. Życzymy wszystkim miłej lektury!
"Zeszyty Historyczne WiN-u"
są czasopismem poświęconym dziejom walki Polaków o niepodległość w
latach 1939-1989. Szczególne miejsce zajmuje na ich łamach zagadnienie
oporu zbrojnego z lat 1944/45-1956. Tematyce zmagań z totalitaryzmem
towarzyszy opis metod zwalczania polskich dążeń niepodległościowych
przez nazistowski i komunistyczny aparat terroru.
"Zeszyty Historyczne WiN-u"
powstały w 1992 r., ich pierwszym redaktorem naczelnym był wybitny
badacz wojennej konspiracji i dokumentalista Andrzej Zagórski. W 1994 r.
funkcję redaktora naczelnego przejął Janusz Kurtyka, sprawując ją do
tragicznej śmierci w katastrofie smoleńskiej w 2010 r.
18 grudnia 2015 r.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydał komunikat w sprawie wykazu
czasopism naukowych. Z przyjemnością informujemy, że „Zeszyty Historyczne WiN-u” znalazły się w części B listy czasopism punktowanych MNiSW uzyskując 2 punkty.
WARTO PRZECZYTAĆ… (111)
Robert Radzik
WARTO PRZECZYTAĆ… (110)
Ppor. Zdzisław Badocha "Żelazny" to jeden z najbardziej rozpoznawalnych żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego po 1944 r. Jego pogodny wizerunek zachowany na dziesiątkach fotografii budzi niemal natychmiastową sympatię i zachęca do poznania jego historii. Książka jest próbą uporządkowania i usystematyzowania stanu wiedzy o jednym z najlepszych żołnierzy mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki". W sposób naukowo udokumentowany autor przedstawił szczegółowo cały życiorys ppor. Badochy. Atutem pracy jest bogata część albumowa, prezentująca wiele nieznanych zdjęć i dokumentów ilustrujących postać ppor. "Żelaznego" w różnych okresach życia.
WARTO PRZECZYTAĆ… (109)
Śmiertelni. Historia oparta na faktach
Rok wydania: 2017, oprawa: miękka ze skrzydełkami, liczba stron: 532 + wkładka ze zdjęciami 24 strony, format: 145 x 205 mm
Historie młodych chłopaków – żołnierzy zgrupowania, którym dowodził kpt. Henryk Flame „Bartek” – niewątpliwie przytłaczają i wzruszają. Pełni nadziei i planów na przyszłość, z ukształtowanym kośćcem moralnym, znaleźli się w niewłaściwych czasach i niewłaściwym miejscu. Dopóki tylko mogli, dopóki starczało im sił i nadziei, nie pozwalali na panoszenie się sowieckiej władzy. Od starszego sierżanta Zdzisława Krausa „Andrusa” – głównego bohatera fenomenalnej powieści Tomasza Greniucha – i innych żołnierzy NSZ możemy uczyć się patriotyzmu rozumianego jako stała dyspozycja do służenia Ojczyźnie, łącznie z wolą oddania za nią życia, gdy zajdzie taka potrzeba.
TRZEBA PRZECZYTAĆ !!! (108)
- Dr Mariusz Bechta – historyk, pracownik naukowy IPN, redaktor naczelny pisma „Templum Novum”, zajmuje się historią polityczną Polski w XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem tożsamości historycznej Podlasia.
- Dr Wojciech J. Muszyński – historyk, pracownik naukowy IPN, redaktor naczelny naukowego pisma historycznego "Glaukopis", badacz dziejów najnowszych Polski, stosunków polsko-żydowskich i historii wojskowości.
Książka do nabycia m.in.:
WARTO PRZECZYTAĆ… (107)
Wydawnictwo: Cinderella, Warszawa 2017, oprawa: miękka, ilość stron: 170, wymiar: 170×240 mm.
Skłoniło to również autora do wyjazdów w teren, aby przeprowadzić rozmowy z tymi osobami, zachować dla potomnych przechowywane przez nich pamiątki rodzinne. Z ich opowieści wyłania się ponury obraz lat powojennych, wszechwładzy komunistycznego aparatu represji. Mówili o tym zarówno członkowie rodzin żołnierzy "Salwy", jak i ci, którzy partyzantom tylko pomagali. Za okazanie najmniejszej "dobrowolnej czy wymuszonej" pomocy spadały na ludzi najsurowsze represje. Aresztowano i bito w czasie przesłuchania za to, że podali szklankę mleka, że przenocowali partyzanta, ale i za to, że partyzant sam, nie pytając nikogo o pozwolenie, nalał sobie wody ze studni do picia. Represjonowano za nie dość szybkie powiadomienie organów bezpieczeństwa. Jeżeli ktoś się wybronił, że udzielił pomocy pod przymusem przystawionego "do głowy pistoletu", mógł czasami liczyć, że cała historia skończy się tylko na pobiciu w czasie przesłuchania. Jeszcze okrutniej traktowana była najbliższa rodzina. Komuniści stosowali zasadę odpowiedzialności zbiorowej: często matka, ojciec, brat czy siostra trafiali do więzienia, gdy ich syn lub brat, który był w partyzantce, pozostawał nieuchwytny. Nawet przyprowadzenie księdza do spowiedzi ściganemu kończyło się wyrokiem. Rozmówcy autora bardzo dobrze pamiętali nazwiska swoich oprawców – Marian Koza czy Trybuś.
Autor dotarł do ostatnich żyjących świadków wydarzeń, odnalazł w Centralnym Archiwum Wojskowym teczkę personalną por. Jana Dubaniowskiego, od rodzin partyzantów uzyskał dotąd nieznane zdjęcia i dokumenty.
WARTO PRZECZYTAĆ… (106)
"Zeszyty Historyczne WiN-u" nr 44, rok XXV, grudzień 2016 r.
Dostępny jest już nowy numer „Zeszytów Historycznych WiN-u” (nr 44, rok XXV, ss. 312). W numerze polecam m.in. artykuły:
- Dawida Golika – o działającej na pograniczu polsko-słowackim grupie AK „Przyjaciela” (Oddział Specjalny AK ppor. cc Feliksa Perekładowskiego „Przyjaciela”),
- Macieja Zakrzewskiego – analizę myśli politycznej Zrzeszenia WiN autorstwa (Tradycja niepodległościowa a nowa forma oporu. Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” i ideowy wymiar walki (1945-1948)),
- Michała Wenklara – o krakowskich akowcach w 1956 r. (Środowiska akowskie w Krakowie w 1956 roku),
- Tomasza Balbusa – obszerny artykuł biograficzny poświęcony kpt. Jerzemu Łozińskiemu (Za czyny bojowe z narażeniem życia. Kapitan Jerzy Łoziński (1912-1949) – oficer wileńskiej AK).
Najnowszy numer ZH WiN-u dostępny jest w cenie 30,00 zł; zamówienia można składać za pośrednictwem e-maila:
W związku z
przypadającym w przyszłym roku dwudziestopięcioleciem ukazywania się
„Zeszytów Historycznych WiN-u”, postanowiliśmy stopniowo udostępniać
elektroniczne wersje wyczerpanych już numerów czasopisma. Będą one
sukcesywnie pojawiać się w naszej wirtualnej czytelni. Na początek
zamieszczamy pierwszy trzy numery Zeszytów, które ukazały się w 1992 i
1993 r. Życzymy wszystkim miłej lektury!
"Zeszyty Historyczne WiN-u"
są czasopismem poświęconym dziejom walki Polaków o niepodległość w
latach 1939-1989. Szczególne miejsce zajmuje na ich łamach zagadnienie
oporu zbrojnego z lat 1944/45-1956. Tematyce zmagań z totalitaryzmem
towarzyszy opis metod zwalczania polskich dążeń niepodległościowych
przez nazistowski i komunistyczny aparat terroru.
"Zeszyty Historyczne WiN-u"
powstały w 1992 r., ich pierwszym redaktorem naczelnym był wybitny
badacz wojennej konspiracji i dokumentalista Andrzej Zagórski. W 1994 r.
funkcję redaktora naczelnego przejął Janusz Kurtyka, sprawując ją do
tragicznej śmierci w katastrofie smoleńskiej w 2010 r.
18 grudnia 2015 r.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydał komunikat w sprawie wykazu
czasopism naukowych. Z przyjemnością informujemy, że „Zeszyty Historyczne WiN-u” znalazły się w części B listy czasopism punktowanych MNiSW uzyskując 2 punkty.
WARTO PRZECZYTAĆ… (105)
red. Kazimierz Krajewski i Tomasz Łabuszewski
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2017, 550 s.
Polskie podziemie niepodległościowe symbolicznie wraca do świata żywych. Dzięki takim publikacjom jak książka, którą trzymają Państwo w rękach, żołnierze walczący w jego szeregach nie są już – jak w czasach PRL – bezimiennym zbiorem ludzi zapomnianych przez kolejne pokolenia Polaków. Mają twarze, nazwiska, stopnie wojskowe i udokumentowany szlak bojowy. To tysiące walecznych – jak głosi tytuł jednego z tekstów.
Autorzy przypominają m.in. polsko-sowiecką wojnę partyzancką na Kresach, gdzie walki nie skończyły się w 1945 r. Do zbrojnych wystąpień Polaków przeciwko władzom sowieckim na Wileńszczyźnie dochodziło nawet w roku 1953. Za walkę o ojczyznę płaciło się krwią i życiem. W publikacji tej pokazujemy, że w Polsce „ludowej” tych, którzy po wojnie kontynuowali walkę o niepodległość, czekały procesy i wieloletnie wyroki. Mimo to skala oporu wobec sowietyzowania kraju była olbrzymia. Kilkadziesiąt tysięcy ludzi dalej prowadziło zbrojną walkę o wolną Polskę, tych zaś, którzy udzielali im pomocy, trzeba liczyć w setkach tysięcy. Bezpieka bezlitośnie tropiła bohaterów, a ich bliscy stali się obywatelami drugiej kategorii. Nawet po 1989 r. wolna Polska niezbyt gorliwie się o nich upominała. Dopiero w ostatnich latach – także dzięki pracy IPN – udaje się oddać honor Wyklętym i, co szczególnie cenne, zainteresować ich losami młodzież.
Koszulki z wizerunkiem zamordowanej przez komunistów „Inki” i innych żołnierzy podziemia niepodległościowego są dziś z dumą noszone przez młodych Polaków. Tym samym sprawdziły się słowa jednej z pieśni śpiewanej w odtworzonej na Podlasiu 6 Brygadzie Wileńskiej AK, dowodzonej od połowy 1946 r. przez kpt. Władysława Łukasiuka „Młota”:
Gdy zginie jeden, nastąpi drugi,
kroczymy w bliznach do Wolności bram…
dr Jarosław Szarek
Książka do nabycia m.in.:
Powiat Ostrów Mazowiecka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych
red. Kazimierz Krajewski
IPN, Warszawa 2016, 752 s. + 32 s. wkł. zdj.
To szósty już tom z regionalnej serii „Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944–1956”. Przedstawia dzieje podziemnych struktur niepodległościowych AK-AKO-WiN oraz NSZ-NZW, a także działania strony komunistycznej, zwłaszcza aparatu represji, skierowane przeciwko społeczeństwu i podziemiu tego regionu. Tom, będący wynikiem prac zespołu historyków z warszawskiego oddziału IPN oraz badaczy z nim współpracujących, pokazuje skalę oporu społeczeństwa Ziemi Ostrowskiej i skalę represji zastosowanych przez komunistów. Szczególnie wiele uwagi poświęca Obwodowi AK-AKO-WIN Ostrów Mazowiecka, który stał się ośrodkiem oporu oddziałującym na sąsiednie powiaty (tzw. Wielki Obwód). W efekcie swym zakresem terytorialnym tom obejmuje nie tylko powiat ostrowski w jego obecnym kształcie, ale też szeroko rozumiany styk z powiatami Wysokie Mazowieckie, Zambrów, Wyszków, Pułtusk, Ostrołęka, a nawet Radzymin i Węgrów. Materiał zaprezentowany w tej książce uzmysławia długość i zaciętość oporu mieszkańców Ziemi Ostrowskiej przeciwko reżimowi komunistycznemu.
Książka do nabycia m.in.:
Mirosław Sulej
Marian Bernaciak „Orlik”. Biografia
Oficyna Wydawnicza Volumen, 2015, oprawa: twarda, 600 s., zdjęcia.
Doktor Mirosław Sulej do napisania biografii „Orlika” przygotowywał się bardzo sumiennie. Już w 2005 roku napisał jego popularną, skróconą biografię przeznaczoną do szerszego użytku. W roku 2012 wydał drukiem (w Oficynie Wydawniczej Volumen) kapitalną monografię terenu, który był głównym obszarem działania Mariana Bernaciaka „Orlika” i jego podkomendnych w latach II wojny światowej oraz w okresie zdobywania władzy przez komunistów przy pomocy ich sowieckich mocodawców. Jego praca Zdrada i zbrodnia. Studium przypadku. Komuniści na terenie Podobwodu Dęblin-Ryki Armii Krajowej podczas II wojny światowej i później może być wzorem dla przyszłych badaczy. Nic nie należy opuszczać, cenzurować, pomijać. Korzystać z wszelkich źródeł i publikacji, które mogą przyczynić się do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich opisywanych okoliczności… Tak należy cierpliwie i odważnie odtwarzać naszą historię w mikroskali, aby w przyszłości uzyskać szczegółową syntezę.
Książka do nabycia m.in.:
Sowieci a polskie podziemie 1943-1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji
red. Łukasz Adamski, Grzegorz Hryciuk, Grzegorz Motyka
Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2017, oprawa: twarda, 504 s.
Prezentowany tom studiów zawiera artykuły napisane przez historyków z Polski, Rosji, Ukrainy i Litwy, naświetlające różnorakie aspekty polityki ZSRR wobec Polaków oraz narodów ościennych w latach czterdziestych XX w. Teksty, w których poruszono m.in. kwestie sowieckich obław i rzezi wołyńskiej, w większości zostały napisane na podstawie do niedawna niedostępnych lub niewykorzystywanych materiałów archiwalnych. Ich lektura pozwoli Czytelnikom zapoznać się z nowymi ustaleniami lub nowymi interpretacjami przebiegu sowietyzacji Europy Środkowej i Wschodniej.
Książka do nabycia m.in.:
Sowiecki aparat represji wobec litewskiego i polskiego podziemia 1944–1945
praca zbiorowa (seria: „Polska i Litwa w XX wieku. Dokumenty z archiwów służb specjalnych”, t. 1)
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa–Wilno 2016, 1056 s. + 32 s. wkł. ilustr.
Dwujęzyczna publikacja zawiera 76 dokumentów NKGB-NKWD dotyczących zwalczania podziemia polskiego i litewskiego (przetłumaczonych z jęz. rosyjskiego na jęz. litewski i polski), w aneksie znajduje się 10 dokumentów wytworzonych przez podziemie polskie i litewskie oraz meldunki, sprawozdania, depesze, notatki, protokoły, korespondencja urzędowa i inne dokumenty dotyczące sowieckich działań wobec polskiego i litewskiego podziemia w okresie 1944–1945.
Książka do nabycia m.in.:
Waldemar Handke
Zielony Trójkąt Wyklętych
Capital 2017, oprawa: miękka, 300 s.
Książka opisuje historię Żołnierzy Wyklętych, organizacji Zielony Trójkąt, która działała na terenie ziemi gnieźnieńskiej i wrzesińskiej w okresie od wiosny 1945 do jesieni 1946. Profesor Handke – badacz tematyki Wyklętych w Wielkopolsce w swojej kolejnej książce przywraca do zbiorowej pamięci Polaków, a zwłaszcza Wielkopolan, pamięć o działalności podziemia antykomunistycznego w Wielkopolsce.
Przez ostatnie kilkadziesiąt lat mieliśmy do czynienia z kuriozalną sytuacją, w której ci sami partyzanci walczący z okupantem niemieckim, to bohaterowie, ale już walczący później z okupantem sowieckim i jego polskimi kolaborantami – to bandyci. Ludzie i metody pozostały te same. Co się więc zmieniło, ano zmienił się wróg. Myślę, że „problemem” był i jest przeciwnik, wrogiem Żołnierzy Wyklętych byli Sowieci i stworzone przez nich tubylcze oddziały kolonialne (UBP, KBW, LWP, MO itp.). Ich potomkowie, czasem genetyczni, a czasem duchowi, byli i są żywotnie zainteresowani obroną dobrego imienia swoich antenatów. W swoich działaniach opierają się (na szczęście coraz mniej skutecznie) na obrazie konspiracji antykomunistycznej ukształtowanym przez blisko 45 lat kłamstw komunistycznej propagandy.
Książka do nabycia m.in.:
Szymon Nowak
Zdrajcy Wyklętych
Fronda, 2017, oprawa: miękka, 416 s.
Opowieści o ludziach bez skrupułów, którzy zbudowali swoje powojenne kariery na śmierci, tragedii i nieszczęściu innych.
- Zygmunt Lercel "Z-24" w czasie okupacji współpracował z Kripo – niemiecką policją kryminalną, podczas śledztwa bił i znęcał się nad rodakami. Brał udział w egzekucjach Żydów. Po wojnie podając się za przedstawiciela władz londyńskich skutecznie rozbił kilka oddziałów niepodległościowych.
- Edward Wasilewski "Huragan", doświadczony partyzant i konspirator, bohater słynnej akcji polskiego podziemia na więzienie NKWD w Rembertowie. Współpracę z bezpieką rozpoczął od 500 złotowej nagrody na spodnie i buty. Marzył o karierze dziennikarza i UB mu pomogło.
- Henryk Wendrowski "Narbutt", "Lawina". Umiejętnie rozpracował środowisko Narodowych Sił Zbrojnych na Śląsku. Były akowiec po wkroczeniu Armii Czerwonej poszedł na współpracę z organizacją Smiersz (Smiert Szpionam). Wkrótce stał się etatowym pracownikiem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.
- Ryszard Grondkowski "Wulkan", "Orlicz". Specjalista od prowokacji i dowódca plutonu egzekucyjnego.
- Regina Mordas – Żylińska – Perlińska. To przez nią wpadła "Inka", "Zagończyk", i cały oddział w Bobolicach. Łączniczka i kurierka "Łupaszki".
- Jerzy Vaulin "Warszawiak", "Mar". Zastrzelił majora Żubryda "Zucha" i jego ciężarną żonę. Nie czuł wyrzutów sumienia. Do końca życia twierdził, że major zginął w uczciwym pojedynku "on, albo ja".
Nadszedł czas, aby opisać losy zdrajców.
Książka do nabycia m.in.:
TRZEBA PRZECZYTAĆ !!! (104)
Dawid Golik, Maciej Korkuć
Józef Kuraś "Ogień" i Zgrupowanie Partyzanckie "Błyskawica"
Kraków 2017, ss. 50, fotografie.
(Broszura IPN o Józefie Kurasiu ps. "Ogień" – do pobrania)
70 lat temu, 22 lutego 1947 r., zginął Józef Kuraś "Ogień", jeden z najważniejszych dowódców podziemia niepodległościowego. Dla przypomnienia tej postaci oraz działalności Zgrupowania Partyzanckiego "Błyskawica" krakowski Oddział IPN przygotował specjalną popularyzatorską broszurę. Oprócz zarysu historii "Ognia" znajdują się w niej również odpowiedzi na najczęściej zadawane, często niełatwe pytania.
