72. rocznica śmierci ppor. "Jeża"

gregg71
72. rocznica śmierci ppor. Zacheusza Nowowiejskiego "Jeża"

…Nie dajmy zginąć poległym.
Zbigniew Herbert


Ppor. Wiktor Zacheusz Nowowiejski ps. "Jeż" (1915-1946).

72 lata temu, 6 grudnia 1946 r., oddział funkcjonariuszy UB z Przasnysza, silnie wzmocniony przez pluton żołnierzy z 3. Pułku Ułanów Warszawskich (LWP), przeprowadził obławę na Zembrzus, rodzinną wieś dowódcy Obwodu "Las" ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej) Przasnysz – ppor. Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego „Jeża”, w której wówczas przebywał na kwaterze.

Przeciwko
jednemu partyzantowi rzucono kilkudziesięciu uzbrojonych po zęby ludzi.
Por. Nowowiejski nie poddał się – zawsze mówił, że nie da się wziąć żywy
– i podjął próbę przebicia w kierunku pobliskich bagien. Kapitan Radaj,
dowódca pułku LWP, oparł karabin o płot i strzelał do uciekającego
partyzanta. Ranny „Jeż”, będąc bez szans na przerwanie pierścienia
okrążenia, przyłożył do głowy pistolet i ostatni strzał przeznaczył dla
siebie.

Północne
Mazowsze, 1946 r. Żołnierze oddziału ppor. Wiktora Zacheusza
Nowowiejskiego "Jeża". Od lewej stoją: Stanisław Borzuchowski
"Niedźwiedź", Tadeusz Piotrowski "Zbyszek", Mieczysław Szczepkowski
"Beton", ppor. Zacheusz Nowowiejski "Jeż", klęczy Mirosław Krajewski
"Wiesiek".

Wiktor Zacheusz Nowowiejski urodził się 28 grudnia 1915 r. we wsi Zembrzus w gminie Janowo,
w dawnym powiecie przasnyskim, w patriotycznej rodzinie szlacheckiej.
Rodzice, Władysław i Marianna z Zembrzuskich, posiadali 50-hektarowe
gospodarstwo rolne. Po ukończeniu szkoły gminnej w Janowie, uczył się w
Seminarium Nauczycielskim w Mławie. Seminarium ukończył w 1936 r. i
wkrótce rozpoczął służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Zambrowie. Po
zakończeniu służby podjął pracę nauczyciela w szkole podstawowej. Brał
udział w wojnie obronnej 1939 r. Po udanej ucieczce z obozu jenieckiego,
powrócił w rodzinne strony. Wraz z innymi nauczycielami zorganizował
siatkę tajnego nauczania. Był członkiem Związku Walki Zbrojnej,
następnie Armii Krajowej. Posługiwał się pseudonimem „Jeż”. Latem 1943
r. włączył się do oddziału partyzanckiego AK kierowanego przez Stefana
Rudzińskiego „Wiktora”. Oddział ten wsławił się wieloma brawurowymi
akcjami przeciwko Niemcom na terenie Prus.

Oddział samoobrony Obwodu ROAK Przasnysz, dowodzony przez ppor. Zacheusza W. Nowowiejskiego "Jeża" (stoi czwarty od lewej).

Po wkroczeniu sowietów na
tereny powiatu przasnyskiego, nie złożył broni. Wraz z innymi
partyzantami, jako oddział samoobrony Obwodu ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej) Przasnysz, prowadził akcje, w których bronił ludzi represjonowanych
przez komunistów. Na „Jeża” organizowano obławy, szczególnie w jego
rodzinnej wsi, prześladowano rodzinę. 6 grudnia 1946 r. grupa
funkcjonariuszy UB z Przasnysza wspierana przez pluton żołnierzy z 3.
Pułku Ułanów Warszawskich doprowadziła do śmierci Nowowiejskiego w
Zembrzusie, niedaleko jego własnego domu. Trafiony kulą, próbował
ucieczki, a gdy ta okazała się niemożliwa, strzałem w głowę pozbawił się
życia. Ciało „Jeża” zabrano do Przasnysza. Miejsce jego pochówku do
dziś pozostaje nieznane.

Wykonana
przez funkcjonariuszy UB z Przasnysza fotografia ppor. Wiktora Zacheusza
Nowowiejskiego "Jeża", poległego w walce 6 XII 1946 r. w miejscowości
Zembrzus – Mokry Grunt.
GLORIA VICTIS !

Prawa autorskie>