Waldemar Handke
Wielkopolski oddział „Dzielnego” 1945-1946
Wydawnictwo Capital 2016, ss. 227, format 145 x 210 mm, okładka miękka ze skrzydełkami.
Prezentowana książka to wyjątkowe studium, barwna opowieść o wielkopolskich Żołnierzach Niezłomnych skupionych wokół dwóch niezwykłych dowódców: Gedymina Rogińskiego ps. „Dzielny” oraz Mariana Rączki ps. „Kościuszko”. Mimo że jest to książka naukowa, czyta się ją jak najlepszą powieść z wieloma dobrymi i złymi bohaterami, w której dominują liczne zwroty akcji. Czytając, można zapomnieć, że ma się do czynienia z książką naukową opartą na bardzo starannej kwerendzie archiwalnej, z umiejętnym wykorzystaniem literatury przedmiotu.
Ta książka nie kończy się happy endem. Bohaterowie giną lub trafiają na długie lata do więzienia, stając się potem obywatelami drugiej kategorii. Jednak po latach prawda i sprawiedliwość tryumfuje, czego namacalnym dowodem jest oddawana w ręce Czytelników książka. Cześć i chwała Bohaterom!
Partyzanci z oddziału Giedymina Rogińskiego „Dzielnego” (IPN)
Oddział Giedymina Rogińskiego „Dzielnego” powstał na przełomie sierpnia i września 1945 r. na terenie powiatów śremskiego i gostyńskiego w Wielkopolsce. Dowódca – „Dzielny” był dezerterem z kompanii karnej przy 9. DP WP. Początkowo oddział liczył 23 członków, w większości również dezerterów z „ludowego” Wojska Polskiego, którzy szukali kontaktu z podziemiem. Oddział był bardzo mobilną jednostką. Początkowo poruszali się wozami oraz konno, z czasem zaczęto używać transportu samochodowego, zarekwirowanego przedsiębiorstwu „Społem” lub wojsku. Stale zmieniano miejsce pobytu, działania prowadzono na terenach powiatów: śremskiego, gostyńskiego, kościańskiego, konińskiego, jarocińskiego, wrzesińskiego i leszczyńskiego. Głównie jednak operowano na trasie Gostyń – Jarocin, w okolicach Jaraczewa, Grabu i Witaszyc. 30 stycznia 1946 r. ranny „Dzielny” został aresztowany, do czego walnie przyczynił się TW o ps. „Wera”, który 20 stycznia 1946 r. wstąpił do oddziału, rozluźnił w nim dyscyplinę (zdezerterowało 7 partyzantów) a następnie powiadomił posterunek MO o miejscu pobyty rannego dowódcy. Giedymin Rogiński „Dzielny”, wyrokiem z 17 lipca 1946 r., został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 31 sierpnia 1946 r.
Partyzanci z oddziału Mariana Rączki „Kościuszki” (IPN)
Od marca 1946 r. dowództwo nad oddziałem przejął Marian Rączka „Kościuszko”. Często podczas akcji Rączka podawał się za Zygmunta Kozłowskiego funkcjonariusza UB z Jarocina, kierownika referatu Walki z Bandytyzmem odpowiedzialnego za walkę z podziemiem niepodległościowym na terenie powiatu. W dniu 14 września 1946 r. w okolicach wsi Stankowo oddział stoczył potyczkę z siłami resortu bezpieczeństwa, w trakcie której zginęło trzech partyzantów. Działalność oddziału zakończyła lokalna amnestia ogłoszona przez PUBP w Gostyniu we wrześniu 1946 r. 27 września 1946 r. w Gostyniu wraz z dowódcą ujawniło się ok. 40 żołnierzy „Kościuszki”. Marian Rączka w październiku 1946 r. wyjechał do Głogowa, gdzie nawiązał kontakt z organizacją AK „Zawisza”. Został aresztowany 23 lipca 1947 r. i wyrokiem WSR w Poznaniu z 7 lipca 1950 r. skazany na karę śmierci, zamienioną na 12 lat więzienia. Zwolniony warunkowo 5 czerwca 1957 r.
Dr hab. Waldemar Handke – historyk, archiwista, prof. nadzwyczajny Wydziału Humanistycznego Politechniki Koszalińskiej, współtwórca i prezes powołanego do życia w 1995 r. Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego, redaktor naczelny pisma „Grot. Zeszyty historyczne poświęcone historii wojska i walk o niepodległość”. Działacz społeczny. Członek ŚZŻAK oraz ZWPOS.
Książka do nabycia m.in.: