Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Piotr Niwiński
Brygady "Łupaszki". 5 i 6 Wileńska Brygada AK w fotografii 1943–1952.
Instytut Pamięci Narodowej, Oficyna Wydawnicza RYTM,
Warszawa 2010, 464 s. (seria "Dopalanie Kresów")
Album Brygady "Łupaszki" to historia dziewięcioletnich zmagań oddziałów dowodzonych przez mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszkę", walczących z Niemcami, Litwinami, Sowietami i ich komunistycznymi zausznikami na polach Wileńszczyzny, Białostocczyzny, Podlasia, Kaszub, Warmii i Mazur. To prawdziwa epopeja dwóch najbardziej zasłużonych oddziałów polskiego powojennego podziemia niepodległościowego – 5 i 6 Brygady Wileńskiej AK. Oddziałów, które, wbrew przeciwnościom losu i kalkulacjom politycznym, przez wiele lat konsekwentnie prowadziły pod komendą mjr. "Łupaszki" otwartą walkę z wrogami Państwa Polskiego, dając świadectwo głębokiego patriotyzmu i przywiązania do tradycji niepodległościowej. To wreszcie historia wyjątkowej zbiorowości ludzi, w większości bardzo młodych, pochodzących z Wileńszczyzny i Podlasia, związanych wspólnotą ideową i prawdziwym braterstwem broni. Ludzi, którzy za wierność Ojczyźnie gotowi byli zapłacić cenę najwyższą. Album ten jest wyrazem hołdu za ich ofiarę.
Anna Chmielewska, Jolanta Drozdowska, Justyna Gogolewska
W godzinie próby. Żołnierze podziemia niepodległościowego w Białostockiem po 1944 roku i ich losy.
Instytut Pamięci Narodowej, Białystok 2010, 304 s.
Album jest poświęcony żołnierzom podziemia niepodległościowego w Białostockiem po 1944 r. Ta bogato ilustrowana publikacja, zawierająca ponad 500 zdjęć i dokumentów, została przygotowana przede wszystkim w oparciu o materiały archiwalne z zasobu Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Białymstoku.
W pierwszej części zamieszczono materiały archiwalne dotyczące żołnierzy walczących w strukturach dwóch głównych konspiracyjnych nurtów, tj. Okręgu AK-WiN Białystok oraz Okręgu NZW Białystok. Czytelnik znajdzie tu fotografie kadry dowódczej Okręgów, oddziałów, szeregowych żołnierzy oddziałów partyzanckich, a także dokumenty wytworzone przez podziemie, np. rozkazy organizacyjne, dzienniki korespondencyjne, wnioski awansowe, wzory pieczęci, przykładową prasę konspiracyjną. Dokumenty te ukazują zakres działalności i stopień zorganizowania białostockich struktur podziemnych oraz uświadamiają legalność konspiracji zbrojnej jako struktury Polskiego Państwa Podziemnego.
W części drugiej zaprezentowane zostały biografie piętnastu wybranych żołnierzy podziemia niepodległościowego. Ukazują one różnorodność losów i postaw ludzi, którzy w 1944 r. podjęli decyzję o trwaniu w oporze wobec systemu komunistycznego oraz skutki tej deklaracji. Na podstawie raportów funkcjonariuszy UBP/SB oraz dokumentów podziemia można zaobserwować dramatyzm wyborów politycznych, ideowych i moralnych żołnierzy konspiracji zbrojnej. Lektura dokumentów dostarcza wiedzy o tym, jaką cenę płaciło się za wierność ideałom, za sprzeciw wobec nowych, narzuconych władz, za walkę o suwerenność. W tej części można znaleźć biogramy żołnierzy, którzy za działalność niepodległościową zostali skazani na karę śmierci czy wieloletnie więzienie, a po wyjściu na wolność byli nieustannie inwigilowani, nieraz pozbawiani pracy, szantażowani. Przedstawiono tu również osoby, które dokonały swoistej przemiany wartości i otwarcie przeszły na stronę dotychczasowego wroga.
Prezentowany materiał historyczny odzwierciedla okrucieństwo komunistycznego systemu, stosowane przez organy bezpieczeństwa metody, kombinacje operacyjne, inwigilację, rozpracowywanie oddziałów od środka i ich likwidację, zmuszanie do współpracy.
Dystrybucja: Oddział IPN w Białymstoku
Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. IV.
Instytut Pamięci Narodowej, Kraków–Warszawa–Wrocław 2010, 936 s.
W serii "Słowniki" publikowane są opracowania o charakterze encyklopedycznym i biograficznym, poświęcone najnowszej historii Polski. Mają na celu przedstawienie żołnierzy i działaczy Polskiego Państwa Podziemnego, uczestników konspiracji, opozycji i oporu społecznego z lat 1939–1989.
Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny jest zapisem życiorysów ludzi, którzy nie pogodzili się z powojenną rzeczywistością i w najtrudniejszych czasach prowadzili walkę o niepodległą Polskę. Pozwala zrozumieć ich motywacje i drogi życiowe, a także formy i skalę oporu przeciw komunistycznej władzy w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Autorami biogramów zamieszczonych w prezentowanej publikacji są znawcy powojennej historii Polski, którym udało się dotrzeć do skrywanych w okresie PRL dokumentów i świadectw.
W przygotowaniu kolejny tom.
Publikacje wydane przez Instytut Pamięci Narodowej można kupić:
- w księgarni internetowej www.ipn.poczytaj.pl
- w Centrali IPN
ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa
pon.–pt. 8.15–16.15
tel. (0-22) 581-88-72
- w Centrum Edukacyjnym IPN
ul. Marszałkowska 21/25, Warszawa
pon.–pt. 11.00–18.00
sob. 9.00–14.00
tel. (0-22) 576-30-06
Od dnia 15 lutego 2011 publikacje będzie można także kupić:
Bolesław Dereń
Józef Kuraś "Ogień". Partyzant Podhala.
Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa 2007, 340 s.
Józef Kuraś "Ogień" – autentyczna postać, barwna i nietuzinkowa. Góral z krwi i kości. W czasie wojny bohater okupowanej Polski.
Józef Kuraś "Ogień" (1915-1947) ukazywany był powszechnie jako przywódca organizacji przestępczej lub po prostu zwykłej bandy. Przypisywano mu przy tym najniegodziwsze, wręcz okrutne czyny. Kim był Józef Kuraś, o co i z kim walczył? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdą czytelnicy w tej książce. Jest ona owocem żmudnych poszukiwań, a potem wczytania się w niedostępne dotychczas materiały źródłowe urzędów bezpieczeństwa publicznego.
Książka do nabycia:
Danuta Suchorowska
Rozbić więzienie UB! Akcje zbrojne AK i WiN 1945-1946.
Wydawnictwo LTW, 2010, 244 s.
Wznowiona po latach książka Danuty Suchorowskiej Rozbić więzienie UB! przedstawia akcje zbrojne AK i WiN mające na celu uwolnienie więźniów politycznych przebywających w zakładach karnych w Kielcach, Radomiu i Krakowie w latach 1945-1946. Ryszard Terlecki pisał, że jest to "rodzaj filmu dokumentalnego, którego bohaterowie zmuszani są do odtwarzania szczegółów o których znaczeniu oni sami nie byli przekonani. Opisy zyskują przez swoją wielostronność, gdy o odbiciu więzienia opowiadają zarówno członkowie atakującego oddziału jak i czekający na uwolnienie więźniowie".
Książka do nabycia: