Z Zeszytów Historycznych WiN-u… (1) – część 2/5

Rozpoznania postaci i rozkładu dnia Świątka dokonał Borowiec „Myszka”. W akcji wzięli udział oprócz „Sosny” Augustyn Kurek „Krzak”, Roman Śledź „Świt” i Adolf Wiśniewski „Wrona”. Po aresztowaniu Jandziś zeznawał:

Było to około 200 metrów od domu Świątka, a około 500 metrów od siedziby PUBP przy ul. Krakowskiej. Inne źródło mówi, że było to 200 metrów od urzędu²⁰. Według raportu informacyjnego Inspektoratu Tarnów WiN likwidacji Świątka dokonano o godz. 9.00; tę samą godzinę podano w piśmie komendanta powiatowego MO do prokuratora Sądu Okręgowego w Tarnowie. W meldunku specjalnym PUBP w Tarnowie do Wydziału V WUBP w Krakowie określono godzinę zamachu jako 8.50. Natomiast w telefonogramie sekretariatu PUBP w Tarnowie do Prokuratury Sądu Okręgowego w Tarnowie pisano o godz. 9.50²¹.

Dawna siedziba Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Tarnowie.

Dalszy przebieg wypadków opisuje raport komendanta powiatowego MO w Tarnowie do prokuratora Sądu Okręgowego w Tarnowie, według którego uczestnicy akcji:

W zeznaniach osób, które przebieg zamachu znały tylko z relacji pojawiają się także inni jego uczestnicy. I tak Kowal, powołując się na Borowca, twierdził, że wykonawcami wyroku byli oprócz „Sosny” Tadeusz Puchała oraz „Wojtek” (Wojciech Rajski)²³. Z kolei Józef Zabrzeski, na podstawie słów Puchały, przypisywał udział w akcji „Sośnie”, nieznanemu mu Zenkowi (pracownikowi fabryki w Mościcach) oraz „Wojtusiowi” (Rajskiemu)²⁴. Być może, że wymienione osoby np. obstawiały rejon likwidacji, a może były tylko znanymi przesłuchiwanym członkami bojówki „Sosny”. Niezależnie od tego, czy ich udział jest prawdopodobny, nie należały do bezpośrednich wykonawców planu.
Po likwidacji Świątka w raporcie informacyjnym Inspektoratu Tarnowskiego WiN zapisano:

Likwidacja Lwa Sobolewa

Na sposób funkcjonowania PUBP w Tarnowie decydujący wpływ wywierał w 1946 r. „sowietnik” kpt. Lew Sobolew. Jego zdanie było ważniejsze niż decyzje kierownika urzędu. Ze skąpych źródeł można wnioskować, że był zwolennikiem prostych, szybkich rozwiązań, polegających na aresztowaniu podejrzanych bez specjalnego rozpracowania, a następnie uzyskania „dowodów” drogą brutalnych przesłuchań. To właśnie jego polecenia doprowadziły do pochopnej próby aresztowania członków młodzieżowej organizacji konspiracyjnej w lutym 1946 r., zakończonej śmiercią dwóch ubowców i jednego konspiratora²⁷.

Likwidacja „sowietnika” przy PUBP w Tarnowie wiązała się z początkiem „wsypy” struktur WiN w Tarnowskiem, których efektem było rozbicie II ZG WiN²⁸. 4 VIII 1946 r. w podtarnowskiej Łękawicy aresztowano Wiesława Budzika, jednego z członków oddziału NZW Tadeusza Gajdy „Tarzana”²⁹, od kilku tygodni współpracującego z działaczami Inspektoratu Tarnowskiego Brygad Wywiadowczych WiN. Na polecenie Sobolewa, aresztowanego poddano torturom, m.in. powieszonego za ręce wykręcone do tyłu przypiekano palącą się pod stopami benzyną³⁰. W wyniku okrutnego śledztwa bezpieka uzyskała dane o innych członkach oddziału, a następnie o tarnowskich działaczach WiN.

O brutalnych metodach śledczych i szybkich postępach śledztwa alarmował Borowca „Korkociąg” – sam zagrożony dekonspiracją i aresztowaniem. Po raz kolejny „Idzikowski” przekazał informację Kowalowi, który miał podjąć decyzję o likwidacji³¹. Bezpośrednio po swoim aresztowaniu inspektor tarnowski bardziej szczegółowo opisał drogę do wydania wyroku na „sowietnika”. Według tego zeznania, meldunek „Korkociąga” trafił do „Idzikowskiego”, ten przekazał go ówczesnemu kierownikowi Rady WiN Tarnów „Trawce”, a od niego otrzymał go inspektor „Sanecki” („Zamorski”; mimo zmian pseudonimów podwładni i tak używali dawnego ps. „Rola”). Na comiesięcznym spotkaniu w Krakowie zamiar likwidacji Sobolewa miał zaakceptować kierownik Okręgu WiN Kraków Wojciech Szczepański „Bartosz”³².

Od lewej: Michał Korga – szef PUBP w Tarnowie, Julian Świątek – zastępca szefa, Lew Sobolew – „doradca” sowiecki przy PUBP w Tarnowie, (Z archiwum IPN).

„Sanecki” po raz kolejny akcję powierzył J. Jandzisiowi. „Sosna” przyjął
dowództwo nad likwidacją, jednak nie zgodził się na udział w akcji żołnierzy swojego oddziału. Bolesław Kalaciński po aresztowaniu pisał:

Wydaje się jednak, że właściwym motywem rezygnacji z udziału w akcji żołnierzy oddziału osłony Inspektoratu było zbyt duże ryzyko po niedawnej likwidacji Świątka. Mieszkający w Mościcach podwładni „Sosny” byli zbyt dobrze znani w Tarnowie i mogliby zostać rozpoznani, zwłaszcza że, tak jak w przypadku likwidacji Świątka, akcja miała być przeprowadzona za dnia w miejscu publicznym. Tę wersję potwierdzał zresztą w innym dokumencie B. Kalaciński³⁴.
Jak zeznawał po aresztowaniu „Sosna”, po otrzymaniu rozkazu likwidacji:

Rozbieżne zeznania nie pozwalają precyzyjnie odtworzyć przebiegu pierwszej próby zlikwidowania „sowietnika”. Wiadomo, że 29 VIII 1946 r. na spotkaniu w katedrze tarnowskiej Józef Mitoraj „Sowiński” (kierownik Placówki WiN Szerzyny i dowódca grupy dywersyjnej) otrzymał od Bolesława Kalacińskiego, który wystąpił jako „Jaworski”, polecenie przysłania 3 września ze swojej placówki sześciu ludzi z bronią krótką. Nastąpiło to podobno dzień później, czyli 4 września. Według różnych wersji „Sowińskiemu” towarzyszyło czterech do sześciu ludzi, nie jest też jasne ile dni i jak liczna grupa pozostała w Tarnowie, nocując u Jana Saka w Rzędzinie. Prawdopodobnie grupie towarzyszyła też łączniczka Mitoraja (NN) „Zosia”, która miała przywieźć broń. Kontakt pomiędzy „Sowińskim” i jego ludźmi a „Sosną” i Tadeuszem Puchałą „Konradem” został nawiązany przy al. Sanguszki w Tarnowie w obecności B. Kalacińskiego. „Sowiński” przekazał „Sośnie” swoich ludzi, a sam wyjechał z Tarnowa³⁶.

Pierwsza próba likwidacji nie powiodła się, jak zeznawał J. Jandziś:

Zdekonspirowani wykonawcy już 5 lub dopiero 7 września opuścili Tarnów. Według „Sowińskiego”, do trzyosobowej grupy, z którą „Sosna” miał wykonać „robotę”, należeli Gustaw Bunar „Kruk”, Józef Mitoraj „Ryś” i Bolesław Mitoraj „Jastrząb”.

Z Zeszytów Historycznych WiN-u… (1) – część 3/5>
Strona główna>

---