65. rocznica bitwy pod Ogółami

65. rocznica bitwy pod Ogółami – Czarna Wieś Kościelna – Ogóły, 8 lipca 2010 r.

8 lipca 1945 r. w Puszczy Knyszyńskiej, pod Ogółami, zgrupowanie partyzanckie AKO "Piotrków", liczące blisko 200 ludzi, zostało zaatakowane przez dwukrotnie liczniejsze siły 1 pułku piechoty "ludowego" WP oraz funkcjonariuszy UB wsparte artylerią. Sprawne dowodzenie mjr. Aleksandra Rybnika "Jerzego", a przede wszystkim por. Hieronima Piotrowskiego "Jura", pozwoliło partyzantom na przerwanie okrążenia i przy minimalnych stratach własnych wycofanie się przez otaczające obozowisko bagna. Starcie partyzanckich oddziałów, wiernych legalnym władzom Rzeczypospolitej, z wspieranymi przez Sowietów siłami komunistycznymi było jedną z największych bitew partyzanckich na Białostocczyźnie.

W dniu 8 lipca 2010 r. w Domu Kultury w Czarnej Wsi Kościelnej (ul. Wesoła 8) rozpoczną się obchody 65. rocznicy największej bitwy partyzanckiej na Białostocczyźnie, zorganizowane przez Burmistrza Czarnej Białostockiej, Okręg Białystok Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku.

PROGRAM:

Dom Kultury w Czarnej Wsi Kościelnej, ul. Wesoła 8, godz. 11.00

  • Powitanie gości,
  • "Ogóły, 8 lipca 1945 r. – największa bitwa partyzancka na Białostocczyźnie" – wykład Piotra Łapińskiego (IPN Białystok),
  • "Powrót pamięci" – projekcja filmu dokumentalnego w reż. Adama Sikorskiego,
  • Prezentacja mapy "Bitwa pod Ogółami – 8 lipca 1945 r.",
  • Przejazd wozami konnymi na miejsce bitwy.

Ogóły, przy pomniku upamiętniającym bitwę, godz. 13.00

  • Wystąpienia okolicznościowe,
  • Złożenie kwiatów przy krzyżu-pomniku poświęconym żołnierzom Armii Krajowej poległym w bitwie pod Ogółami.

Organizatorzy umożliwiają przejazd autokarem na trasie Białystok – Czarna Białostocka – Czarna Wieś Kościelna – Czarna Białostocka – Białystok. Wyjazd z Białegostoku (Plac Jana Pawła II, przy pomniku ks. Jerzego Popiełuszki) o godz. 9.30. Wyjazd z Czarnej Białostockiej (ul. Traugutta 2, przy Urzędzie Miejskim) o godz. 10.30. Po zakończeniu spotkania przyjazd autokaru do Czarnej Białostockiej planowany jest ok. godz. 15.00, do Białegostoku ok. godz. 16.00. Rezerwacja miejsc w autokarze do dnia 6 lipca 2010 r., tel. 85 66 457 80.

Źródło: Urząd Miejski w Czarnej Białostockiej>


Ppłk. Aleksander Rybnik – (1906-1946) "Aleksy", "Dziki", "Jerzy", "Maciej Kropidło", "Maciej Rózga", "Popławski" (?), "Rózga", "Zając", nazwisko konspiracyjne Antoni Kuryłowicz; oficer SZP-ZWZ-AK-WiN.

Ppłk. Aleksander Rybnik ps. "Jerzy".

Urodził się w 1906 roku w Starosielcach koło Białegostoku jako syn Michała i Pauliny. W 1913 r. rozpoczął naukę w szkole powszechnej, rok później wraz z rodziną (ojciec był kolejarzem) został ewakuowany do Kaługi w Rosji gdzie ukończył szkołę powszechną i dwie klasy gimnazjum. Do Polski powrócił w 1919 r. i podjął naukę w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Starosielcach. Wkrótce jednak przerwał naukę by wstąpić do seminarium duchownego w Wilnie a następnie w Janowie Podlaskim. Maturę uzyskał w gimnazjum Nawrockiego w Warszawie w 1927r. Powołany do wojska, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. W 1933 roku został awansowany do stopnia porucznika. Podczas kampanii wrześniowej 1939 dowodził kompanią piechoty w baonie KOP Wołożyn, wchodzącą w skład Armii "Kraków" – l. Brygady Strzelców Górskich. Został wówczas mianowany kapitanem i dowódcą baonu piechoty w pułku KOP wchodzącym w skład grupy Wilhelma Orlika – Rückemanna. Unikając niewoli, w listopadzie 1939 r., po krótkim pobycie w Warszawie, wyruszył do, wówczas jeszcze litewskiego, Wilna. Wstąpił tam do Służby Zwycięstwu Polski i został dowódcą jednego z trzech kon­spiracyjnych plutonów stanowiących grupę (koło pułkowe) 6.Pułku Piechoty leg. Tak zastała go sowiecka aneksja Litwy. We wrześniu 1940r . objął dowództwo batalionu a w grudniu dowództwo całego 6. Pułku Piechoty.

W marcu 1941 r. Aleksandra Rybnika mianowano zastępcą komendanta Gar­nizonu Miasta Wilna a miesiąc później, po masowych aresztowaniach wśród oficerów sztabów okręgów i obwo­dów, powierzono mu obowiązki komendanta Garnizonu Wilno. 13 VI 1941 r. został aresztowany przez NKWD.  Uderzenie Niemiec na ZSRS i wyrzucenie sowietów z Wilna, w dniu 23 VI 1941 r., ocaliło mu życie. Sowiecką praktyką tamtych dni było mordowanie aresztantów, gdy stawało się jasne, że Niemcy zajmą miasto. Strażnicy z NKWD wepchnęli więźniów do samochodu i rozpoczęli wywózkę na miejsce egzekucji, gdy niemiecki atak lotniczy uszkodził pojazd. Wykorzystując zamieszanie i panikę Rybnik uciekł oprawcom i opuścił rejon Wilna. Ocalony przeniósł się do Okręgu AK Nowogródek, gdzie w kwietniu 1942 r. został komendantem Obwodu Słonim. W końcu listopada 1942 r. jednak opuścił ten teren. Początkowo ukrywał się w powiecie wołkowyskim, następnie znalazł się w Puszczy Knyszyńskiej pod Białymstokiem. Na początku czerwca 1943 r. nawiązał kontakt z oddziałem Uderzeniowych Batalionów Kadrowych, który właśnie rozpoczął działania bojowe na Białostocczyźnie. Objął w nim funkcję oficera do zleceń w sztabie tej formacji. W końcu września 1943 r. ponownie został przyjęty w szeregi AK. 10 X  1943 r. został mianowany p.o. komendanta Obwodu AK Białystok-Powiat. Pełniąc tę funkcję używał ps. "Dziki". Przygotowywał i przeprowadził na swoim terenie Akcję "Burza".

Po zajęciu części Białostocczyzny przez wojska ZSRS, w październiku 1944 r.,  został mianowany inspektorem białostocko – sokólskim AK i ponownie przeszedł do konspiracji. Jednocześnie – do kwietnia 1945 r. –
pełnił fun­kcję komendanta Obwodu Białystok-powiat. Prawdo­podobnie używał wówczas dokumentów na nazwisko Antoni Kuryłowicz i awansował do stopnia majora. Jako inspektor białostocki wiosną 1945 r. zorganizował trzystuosobowe zgrupowanie partyzanckie, znane w literaturze jako zgrupowanie "Jerzego" (krypt. "Piotrków"), które od początku lipca 1945 r. działało w Puszczy Knyszyńskiej. Zgrupowanie przeprowadziło kilkaset akcji bojowych: rozbito większość posterunków milicji i urzędów gminnych, rozbrajano oddziały LWP; rozstrzeliwano funkcjonariuszy UB, zdrajców, donosicieli, złodziei i likwidowano uzbrojone bandy rabunkowe. W odezwach do ludności kolportowanych po wsiach i mia­steczkach Aleksander Rybnik podpisywał się jako "Rózga", "Maciej Kropidło" i "Maciej Rózga". 8 VII 1945 r. wspólnie z por. Hieronimem Piotrowskim "Jurem" dowodził zgrupowaniem w bitwie pod Ogółami (pow. Białystok) z obławą złożoną z pododdziałów l. Pułku Piechoty LWP (tzw. praskiego), NKWD i UB – łącznie ponad 400 żołnierzy wyposażonych w artylerię i wspomaganych przez lotnictwo. Miesiąc później, w związku z nowymi rozkazami z Komendy Okręgu, zgrupowanie zostało zdemobilizowane.

W październiku 1945 r. został mianowany zastępcą prezesa Okręgu WiN Białystok. Oprócz Inspektoratów Białostocko – Sokólskiego i Suwalsko – Augustowskiego od wiosny 1946 r. podlegały mu również Obwody Giżycko, Olecko i Orzysz, znajdujące się na terenie byłych Prus Wschodnich. W warunkach konspiracyjnych ożenił się z Marią Bucin. W 1946 r. został podpułkownikiem.

Aleksander Rybnik kierował pracami mającymi na celu utworzenie "siatki" WiN, głównie wywiadu. Podległe mu oddziały rozbrajały posterunki milicji, niszczyły urzędy gminne, likwidowały sieć agenturalną resortu bezpieczeństwa.

Tablica pamiątkowa przy wejściu do kina "Ton" w Białymstoku, gdzie w 1946 r. odbywał się pokazowy proces Aleksandra Rybnika.

W Wielki Piątek, 19.04.1946 r., Aleksander Rybnik  wyruszył z meliny w kolonii Podleńce, na naradę Okręgu, która miała odbyć się w Jaworówce. Był bez obstawy, towarzyszył mu jedynie przewodnik ze wsi Szaciły. Został zatrzymany na terenie Puszczy Knyszyńskiej przez grupę LWP pozorującą oddział Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
"Jerzego" sądzono w Białymstoku w procesie Inspektoratu Suwalsko – Augustowskiego WiN (24 oskarżonych). Sprawę rozpatrywał WSR i nadano jej charakter pokazowy. Odbywała się w sali bia­łostockiego kina "Ton" w dniach 18-20 VII 1946r. Wraz z sześcioma podwładnymi został skazany na karę śmierci. Dzisiaj, przy wejściu do kina, znajduje się pamiątkowa tablica.

Wyrok śmierci, przez rozstrzelanie, wykonano 11 IX 1946 r. prawdopodobnie w białostockim więzieniu przy ul. Kopernika (ówczesna Szosa Południowa). Do dzisiaj miejsce pochówku pozostaje nieznane.
Na terenie parafii w Białymstoku – Starosielcach (skąd pochodził) stoi symboliczny grób – pomnik poświęcony "Majorowi" – jak zawsze wspominali Go dawni towarzysze broni z AK-AKO-WiN. 

Symboliczny grób "Majora"

Podczas pobytu "Jerzego" w więzieniu na świat przyszedł syn – Jerzy. Z
pierwszego małżeństwa miał syna – Jerzego Stanisława (1932).
Aleksander Rybnik był kilkakrotnie odznaczany m.in. Krzyżem Walecznych i Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy.

Źródło: Wolni i Solidarni>

Strona główna>