59 rocznica śmierci kpt. Zdzisława Brońskiego ps. "Uskok"
Zdzisław Broński, 1930 r.
Dzisiaj, 21 maja 2008 r. mija 59 lat od śmierci ostatniego dowódcy oddziałów partyzanckich Okręgu Lubelskiego WiN kapitana Zdzisława Brońskiego ps. "Uskok".
Kpt. "Uskok", uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r., oficer Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, kawaler Krzyża Virtuti Militari, 21 maja 1949 r. został osaczony przez grupę operacyjną UB-KBW, w bunkrze ukrytym na terenie gospodarstwa Lisowskich w Dąbrówce (obecnie Nowogród, województwo lubelskie) i walcząc do końca, w beznadziejnej sytuacji, chcąc uniknąć aresztowania, rozerwał się granatem.
Nowogród (dawniej Dąbrówka). Pomnik ku czci kpt. "Uskoka", stojący dokładnie w miejscu, gdzie w stodole Lisowskich znajdował się bunkier, w którym zginął Zdzisław Broński. Obława UB-KBW posuwała się od strony Wieprza, łąkami widocznymi za pomnikiem.
Nowogród. Tablica na pomniku w miejscu śmierci kpt. "Uskoka".
Podlegający mu żołnierze jeszcze przez kilka lat kontynuowali walkę w grupach Stanisława Kuchcewicza „Wiktora” i Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego”, ale w ich działaniach dawał się wyraźnie odczuć brak centralnego ośrodka decyzyjnego i autorytetu dowódcy tej klasy co „Uskok”. Przez kolejne lata nieliczni już partyzanci „Uskoka” byli tropieni i likwidowani z całą bezwzględnością. 6 października 1951 r. zginął „Żelazny”, półtora roku później, 10 lutego 1953 r. „Wiktor”. Ostatni żołnierz „Uskoka” – Józef Franczak „Lalek” – poległ w walce dopiero 21 października 1963 r.
Śmierć kpt. Brońskiego nie oznaczała dla komunistów kresu walki. Jego fizyczna likwidacja była tylko jej częścią. Kolejnym etapem była walka z jego legendą i z pamięcią o zasługach dla lokalnej społeczności. Dlatego też przez następne czterdzieści lat stanowił cel ataku reżimowych historyków, określających go – jak i jemu podobnych – mianem „zaplutych karłów reakcji”, „reakcjonistów”, „degeneratów”, a przede wszystkim „bandytów”.
GLORIA VICTIS !!!
Więcej na temat kpt. "Uskoka" czytaj:
1. Kpt. Zdzisław Broński "Uskok" – część 1>
2. Kpt. Zdzisław Broński "Uskok" – część 2>