„Cziort w oczkach” – część 10

[…]
M. Bielica i leżące blisko niej wioski rejonu lidzkiego, okazały się centrum, w którym rozpoczynając swoje formowanie, ukrywał się sztab białopolskiego zgrupowania bandyckiego pod dowództwem „RAGNERA”.
Według danych agentury „RAGNER” okresowo wraz ze swoim sztabem odwiedzał zamieszkałe punkty, przylegające do m. Bielica.
Z dniem 6 listopada br. został wystawiony w m. Bielica garnizon z 34 z[mechanizowanego] p[ułku] s[trzeleckiego] [WW NKWD] w składzie s[trzeleckiej] r[oty], liczącej 82 ludzi.
27.11.1944 r. komendant 3 s[trzeleckiej] r[oty] 34 zmot. p. strzel. lejtnant SYSOJEW w celu przeprowadzenia zwiadu pułkowego, przeszukania miejscowości i ujęcia bandyckiego elementu i uchylającego się od poboru do C[zerwonej] A[rmii] wysłał pluton, liczący 30 ludzi, pod dowództwem zastępcy komendanta roty lejtnanta BUTJAJEWA i dwóch pracowników operacyjnych TO NKGB Lida w zamieszkałych punktach Klukowicze i Nieciecz.
W nocy na 28.11.44 r. przy przeszukaniu jednego z domów Klukowicz zostali zaskoczeni i znienacka ujęci 2 uzbrojeni nieznajomi. Zatrzymanymi podczas przesłuchania okazali się:
1.BAKŁAŻEC Grzegorz [sic! – Jerzy] syn. Aleksandra, pseudonim „PAZURKIEWICZ” [Ppor. Jerzy Bakłążec „Pazurkiewicz”, dowódca 2 kompanii IV/77 pp AK, po lipcu 1944 r. jeden z zastępców ppor. „Ragnera”], porucznik armii polskiej, zastępca komendanta woskowego podziemia zgrupowania „Południe”.
2.SZUMSKI Jan [Jan Szumski, żołnierz grupy dyspozycyjnej AK] syn. Michała, pseudonim […], uczestnik zgrupowania bandyckiego „RAGNER”.

Z zeznań ujętych zostało ustalone, że dowódca zgrupowania bandyckiego „RAGNER” z grupą 30 ludzi, ukrywa się w lesie w rejonie Osinówka (5070).
Zastępca komendanta roty lejtnant BUTAJEW po naradzeniu się z operacyjnym pracownikiem NKGB KOZŁOWEM wysłał meldunek komendantowi roty, a sam z grupą nie czekając na posiłki, udał się do miejsca wskazanego przez ujętych. Podczas marszu do lasu w rejonie Osinówki (5070) lejtnant BUTAJEW zauważył bandytów, otworzył niespodziewanie ogień. W rezultacie nieumiejętnych działań zastępcy komendanta roty lejtnanta BUTAJEWA, bandyci zostawili na polu walki 2 rannych: plutonowego „BROWKĘ” i członka bandy o pseudonimie „SOKÓŁ”. Wykorzystując znajomość terenu ukryli się.
Przybyłe posiłki i zorganizowane poszukiwania [bandy] od 28.11. do 1.12.44 r. rezultatów nie dały.
1.12.44 r. przybył osobiście na miejsce Zastępca Państwowego Komisarza Bezpieczeństwa państwowego BSRR pułkownik GUSIEW, ja podjąłem decyzje i opracowałem plan operacji wojskowej mającego na celu pojmanie i likwidację sztabu białopolskiej formacji „RAGNERA”. Plan przedkładam.
Dla przeprowadzenia operacji poleciłem wyznaczyć:
43 zmot. .p. strzel. o liczebności 940 ludzi
2/105 p. pogranicz. o liczebności 230 ludzi
1/267 p strzel. o liczebności 220 ludzi
Czołgowy pluton z wydzielonego batalionu czołgowego o liczebności 20 ludzi
RAZEM: 1.410 ludzi

Uzbrojenie: 3 czołgi, 8 ciężkich karabinów maszynowych, 58 ręcznych karabinów maszynowych, 100 automatów, 140 rewolwerów i 1.110 karabinów.
Łączność: radio, samochód i konni posłańcy.
Transport: 25 samochodów.

Dowodzenie operacji zostało powierzone dowódcy 10 S[trzeleckiej] D[ywizji] [WW NKWD] pułkownika SZIRJAJEWOWI, dowódcy 34 zmot. p. strzel. pułkownikowi SAZONOWOWI i naczelnikowi lidzkiego operacyjnego odcinka majorowi bezpieczeństwa państwowego KONOSZEWICZOWI.

Operacja została rozpoczęta 2.12.44 r.
Dowódca 10 SD pułkownik SZIRJAJEW postanowił:
Wystawić osłony (ubezpieczenia) siłami do 2-ch strzeleckich batalionów na rubieży rzeki Dzitwa, frontem na południe w granicach: z prawej [strony] stacja Kurchany, z lewej Ogrodniki z zadaniem nie dopuszczenia do przerwania się bandy w północnym i północno – zachodnim kierunku.
Jednym strzeleckim batalionem działać rozpoznawczo w rejonie Papierowce, Olchowce, z zadaniem poszukiwania bandy, a jednocześnie nie dopuścić do przerwania się jej i przeprawienia przez rzekę Dzitwę.
Siłami jednego strzeleckiego batalionu i specjalnych pododdziałów działać rozpoznawczo po prawdopodobnych punktach przebywania bandy, z zadaniem odnalezienia jej i likwidacji. szczegóły zob. w przedłożonym schemacie operacji.
2.12.44 r. pododdziały zajęły zgodnie z planem pozycje wyjściowe, zaczynając w noc na 3.12.44 r. prowadzić aktywne rozpoznanie i poszukiwanie bandy.
O świcie 3.12.1944 r. 1 strzelecki batalion 34 p. zmot. p. strzel. i specpododdziały pułku, pod dowództwem komendanta 1/34 zmot. p. strzel. kapitana CHUTORSKOWO i 1/26 p. strzel. pod dowództwem st. lejtn. SOŁOMATINA, przystąpiły do przeczesywania miejscowości i aktywnych poszukiwań bandy „RAGNER”.
3.12.44 r. o godz. 14.00 dowódca pododdziału 1 plutonu 5 s[trzeleckiej] r[oty] 34 zmot. p. strzel. starszyna SOBOLEW z grupą 3 ludzi (st. sierżant CIEWIERCZUK, giefreiter KLEKSANDROW, czerwonoarmista PIETRUSZIN) w lesie w odległości 1 km od m. JAMONTY (5080) zetknęli się z bandgrupą, która znajdowała się przy ognisku. Zauważywszy zbliżanie się wojskowej grupy, banda podjęła walkę.
Znajdujący się w odległości 200 m na południe od miejsca spotkania dowódca kompanii karabinów maszynowych 1/34 zmot. p. strzel. st. lejtnant KUCZMIN z grupą żołnierzy ruszył w kierunku wystrzałów. Banda widząc nadciągające posiłki grupy KUCZMINA, zaczęła odchodzić w kierunku północnym, chcąc skryć się w lesie.
Po przybyciu na miejsce spotkania dowódca 1/34 zmot. p. strzel. kapitan CHUTORSKOI rozkazał grupie st. lejtnanta KUCZMINA szybko wyjść w rejon Cacki, Zaborce […] i nie dopuścić do wycofania się bandy w las na północ od Cacek. Grupie dowódcy 3 s[trzeleckiej] r[oty] pod dowództwem lejtnanta SYSOJEWA liczącej 46 ludzi szybko wyjść w rejon Dąbrowy, z zadaniem niedopuszczenia przerwania się bandy w las na południe od Falkowicz, pozostałymi siłami pod dowództwem kapitana CHUTORSKOWO ścigać bandę do pełnego jej zniszczenia.

Wycinek mapy [WIG 1926] terenu na płn.-zach. od Bielicy, gdzie 3 grudnia 1944 r. WW NKWD osaczyły ppor. Czesława Zajączkowskiego „Ragnera” i jego żołnierzy. Na czerwono oznaczono okrążony rejon, gdzie rozegrał się ostatni akt dramatu dowódcy Zgrupowania „Południe”. [kliknij w miniaturę mapy].

W rezultacie okrążenia i ostrzału banda została zmuszona do wyjścia na odkryta polanę, gdzie została zniszczona. W rezultacie bojowego spotkania zabito – 5, ujęto 2 bandytów.
Wśród zabitych znajdowali się:
Dowódca Zgrupowania Nadniemeńskiego porucznik „RAGNER”,
szef – kwatermistrz zgrupowania „TABOTA” [Plut. Stanisław Tobota „Ojciec”, kwatermistrz IV/77 pp A
K.] (był ciężko ranny i zmarł).
Aktywni członkowie bandy:
„MON” [sic – Leon] – [Kpr. Leon Zajączkowski „Drzewica”, brat ppor. „Ragnera”]
„BOGDAN” [NN „Bogdan”]
„GITLER” [NN „Gitler”]

Trzem bandytom udało się ukryć. Na miejscu walki zabrano: ręczny karabin maszynowy – 1. Karabinów – 5, automatów – 1, pistoletów – 2, naboi – 480, szereg sztabowych dokumentów przedstawiających wartość operacyjną i 2 pieczęcie.
Na podstawie zeznań wcześniej ujętego uczestnika bandy „SZUMSKIEGO” został odnaleziony i zabrany skład uzbrojenia sztabu „RAGNERA”. Wzięto: ręcznych karabinów maszynowych – 7, automatów – 4, karabinów – 11, granatów – 5, granatnik – 1, naboi – 1 worek, radioodbiorników – 6, […], aparatów telefonicznych – 4, akumulatorów – 7, […].

PODSUMOWANIE:

W rezultacie przeprowadzonych operacyjno – wojskowych działań, przeprowadzenia rzędu skutecznych operacji i bojowych spotkań, rozbity został jeden z głównych sztabów i zadana wielka porażka białopolskim formacjom bandyckim nazywanym Nadniemeńskim Zgrupowaniem „Południe”.
Zabity dowódca i organizator białopolskiej bandycko – powstańczej formacji, jeden z głównych przywódców terrorystyczno – dywersyjnej działalności, organizator przeciwdziałania i oporu wobec zamierzeń partii i władz w szeregu rejonów grodzieńskiego obwodu, „RAGNER”.

ZAŁĄCZNIKI:
1. kopia planu operacji
2. Mapa rejonu operacji
3. Kopia tłumaczenia jednego z dokumentów zdobytych przy likwidacji sztabu „RAGNERA”.