Kpt. Zdzisław Broński ps. "Uskok"
58 lat temu, 21 maja 1949 r. otoczony przez grupę operacyjną UBP-KBW-MO, w bunkrze ukrytym na terenie gospodarstwa Wiktora, Katarzyny i Mieczysława Lisowskich w Dąbrówce (obecnie Nowogród, województwo lubelskie), w beznadziejnej sytuacji, chcąc uniknąć aresztowania, samobójczą śmiercią zginął kpt. Zdzisław Broński ps. "Uskok", uczestnik kampanii 1939 r., oficer Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, kawaler Krzyża VM, od września 1947 r. dowódca wszystkich oddziałów partyzanckich Okręgu Lubelskiego WiN.
GLORIA VICTIS !!!
1946 r. Trzon oddziału kpt. Zdzisława Brońskiego "Uskoka" (d-ca siedzi, czwarty od prawej).
Zdzisław Broński (24 XII 1912 – 21 V 1949), „Zdzich”, „Uskok”. Podoficer rezerwy WP, podporucznik AK, kapitan WiN. Urodził się we wsi Radzic Stary na Lubelszczyźnie. W 1934 r. powołany do odbycia służby wojskowej, w trakcie której ukończył szkołę podoficerską i otrzymał stopień plutonowego. Był członkiem ZMW „Siew”. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał do chwili ucieczki z obozu w dniu 17 października 1940 r. Po powrocie w rodzinne strony rozpoczął działalność konspiracyjną. Początkowo był dowódcą placówki AK w Radzicu Starym. Na przełomie 1943 i 1944 r. po serii aresztowań przeprowadzonych przez Niemców zorganizował grupę partyzancką, która w czerwcu 1944 r. przydzielona została do 27 Wołyńskiej DP AK. Działał w lesie zawieprzyckim, a następnie lasach kozłowieckich i parczewskich. W momencie wkroczenia Armii Czerwonej "Uskok" zamierzający początkowo ujawnić się został wraz ze swoimi żołnierzami – w obliczu panujących represji – zmuszony do pozostania w konspiracji. Od sierpnia 1944 r. był zastępcą, a następnie komendantem I Rejonu obwodu AK Lubartów. Rozkazem z 25 V 1946 r. Zdzisław Broński „Uskok” został mianowany komendantem wszystkich oddziałów partyzanckich i drużyn dywersyjnych działających w Obwodzie Lubartów WiN. W październiku 1946 r. jego oddział opanował Łęczną i rozbił miejscowy posterunek MO. W grudniu razem z oddziałem Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” w akcji odwetowej spacyfikował wieś Rozkopaczew. Od jesieni 1947 r. ukrywał się w bunkrze wybudowanym pod stodołą Wiktora i Mieczysława Lisowskich w miejscowości Dąbrówka (obecnie Nowogród). Co pewien czas odbywał odprawy organizacyjne z podporządkowanymi mu dowódcami patroli. W dniu 20 maja 1949 r. PUBP w Lubartowie aresztował jego najbliższego współpracownika i współlokatora bunkra, Zygmunta Liberę „Babinicza”. 21 maja 1949 r. zabudowania, w których znajdował się bunkier zostały otoczone przez grupę operacyjną UBP–KBW–MO. W beznadziejnej sytuacji, nie chcąc się oddać żywcem, popełnił samobójstwo. Miejsce pochówku jest do dnia dzisiejszego nieznane. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy i Krzyżem Walecznych.
Nowogród (dawniej Dąbrówka). Pomnik ku czci kpt. "Uskoka", stojący dokładnie w miejscu, gdzie w stodole Lisowskich znajdował się bunkier, w którym zginął Zdzisław Broński. Obława UB-KBW posuwała się od strony Wieprza, łąkami widocznymi za pomnikiem.
Nowogród. Tablica na pomniku w miejscu śmierci kpt. "Uskoka".
Więcej na temat kpt. "Uskoka" czytaj:
1. Kpt. Zdzisław Broński "Uskok" – część 1>
2. Kpt. Zdzisław Broński "Uskok" – część 2>
Strona główna>