St. sierż. Adam Ratyniec „Lampart” (1926-1952) – część 1

St. sierż. Adam Ratyniec ps. „Lampart”

Adam Ratyniec był jednym z ostatnich czynnych żołnierzy antysowieckiego oporu na terenie Podlasia. Jego szlak bojowy rozpoczęty w oddziale Armii Krajowej pod koniec 1944 roku, brutalnie przecięła ubecka kula 11 maja 1952 roku, kiedy dowodzony przez niego sześcioosobowy oddziałek, pozostałość VI Brygady Wileńskiej, dostał się w kleszcze obławy przeważających sił UB i KBW. Wraz z „Lampartem” śmierć poniosło trzech partyzantów, jeden został ranny i trafił w ubeckie łapy, a tylko jednemu udało się wyjść z tego piekła cało.

St. sierż. Adam Ratyniec „Lampart” (1926 – 1952)

U PORUCZNIKA „ZENONA”

Miejscem urodzenia Adama Ratyńca był Walim, gm. Hołowczyce w powiecie bialskopodlaskim. Adam oprócz rodziców, utrzymujących się z rolnictwa, miał jeszcze trzy siostry przyrodnie. Gdy Niemcy napadli na Polskę w 1939 r., przyszły „Lampart” był jeszcze małym chłopcem, ale gdy osiągnął 18 rok życia uznał, że nadszedł czas przystąpienia do konspiracji. Był to moment szczególny, bo to jeden okupant wycofywał się pod ciosami Armii Czerwonej, której czynnie pomagały jednostki Armii Krajowej, w ramach akcji „Burza”, a jednocześnie ta Armia Czerwona zajmowała nasze tereny jako zdobycz wojenną, wprowadzając nowe porządki czyli stalinowski terror.
Po wkroczeniu na teren Białostocczyzny, Podlasia i Lubelszczyzny, bolszewicy pięknie podziękowali jednostkom AK za bojową współpracę, otaczając nasze oddziały i zmuszając do złożenia broni, a także zamykając w obozach, z których grupami wywożono ich na Sybir. Większość Akowców nie czekając na sowiecką wdzięczność ukryła się w terenie, zakopując uprzednio całą broń. Od tego momentu datuje się druga konspiracja, bo dla obrony społeczeństwa przed sowieckim bezprawiem, lasy zaroiły się od partyzantów gotowych do zbrojnego przeciwstawienia się nowej okupacji. W takim to okresie w szeregach partyzanckich pojawił się Adam Ratyniec. Pierwszy jego przydział to 34 pp AK obwodu Biała Podlaska, por. Stefana Wyrzykowskiego „Zenona”, wsławiony uratowaniem 21 czerwca 1944 r. siedmiu amerykańskich lotników z zestrzelonego w rejonie jego działania bombowca B-17 „Latająca Forteca”. Teren działania oddziału to kilka gmin leżących w trójkącie Drohiczyn, Łosice, Janów Podl., ze szczególnym uwzględnieniem okolic miejscowości Górki i Hołowczyce.

PIERWSZE AKCJE

Pierwsza akcja bojowa zakończyła się dla Adama Ratyńca niezbyt pomyślnie. Oto wydzielony patrol od por. „Zenona”, wzmocniony partyzantami ze wsi Szpaki zaatakował sowiecką ochronę gorzelni w miejscowości Hruszniew. Atak napotkał na niespodziewanie silny opór ochrony i w zmasowanym ogniu broni maszynowej musiał się wycofać. Śmierć poniósł jeden żołnierz sowiecki, a ze strony partyzantów jeden został poważnie ranny. Był nim właśnie Adam Ratyniec, który padł z przestrzeloną piersią i ręką. Koledzy wynieśli go z zagrożonego terenu i oddali pod opiekę sanitariuszek w miejscowości Szpaki-Kolonia. Niestety, ktoś usłużny doniósł do UB, „Lampart” został aresztowany i umieszczony pod strażą w siedleckim szpitalu. Po kilku dniach jednak, z pomocą zaufanych pracowników szpitala udaje mu się zbiec i ukryć tak doskonale, że ubecja go nie znalazła do samego wyzdrowienia. Był czerwiec roku 1945. Później „Lampart” walczył w oddziale Roberta Domańskiego „Jaracha”, „Floriana”, a po jego odejściu w roku 1946 znalazł się pod dowództwem Konstantego Sacharczuka „Jaceka”. Zmieniali się dowódcy, zmieniały nazwy organizacji konspiracyjnych, jedynie cel pozostał ten sam – rozpaczliwa walka o niepodległą Polskę.

Żołnierze z odziału partyzanckiego 34 pp AK por. Stefana Wyrzykowskiego „Zenona”

W SZÓSTEJ WILEŃSKIEJ

Początek roku 1947 przyniósł sławetną amnestię, z której „Lampart” nie skorzystał, natomiast nawiązał kontakt ze sławnym dowódcą VI Brygady Wileńskiej AK, kpt. Władysławem Łukasiukiem ps. „Młot”. Od 8 maja 1947 r. st. sierż. Adam Ratyniec „Lampart” rozpoczął służbę w szwadronie Waleriana Nowackiego „Bartosza”. Warto przypomnieć, że VI Brygada Wileńska wywodziła się ze słynnej V Brygady Wileńskiej AK, kultywującej przedwojenne tradycje ułańskie, która przedarła się z Wileńszczyzny w 1944 r. prowadzona przez słynnego już wówczas mjr. Zygmunta Szendzielarza ”Łupaszkę”.
W oddziale „Bartosza” Adam Ratyniec walczy z władzą komunistyczną aż do rozdzielenia się sił oddziału „Młota”, kiedy „Bartosz” postanowił pozostać na swoim terenie, a „Młot” udał się za Bug, gdyż tu było już za ciasno na większy liczebnie oddział. Bezpośrednio przed podziałem miała miejsce zdrada jednego z członków organizacji, prawdopodobnie wprowadzonego do oddziału wywiadowcy bezpieki, który miał wskazać miejsce przebywania Władysława Łukasiuka „Młota”. Dnia 17 czerwca 1948 r. gdy grupa „Młota” stacjonowała w lesie obok miejscowości Ruda Instytutowa, zdrajca „Migdał” uciekłszy z miejsca postoju, zaalarmował posterunek MO w Sarnakach. Partyzanci zostali błyskawicznie otoczeni przez stojące w alarmie oddziały KBW i UB, lecz „Młotowi” udaje się wyprowadzić swoich żołnierzy z okrążenia w lasy mierzwickie. Jednak tam oddział zostaje ponownie okrążony w dniu 25 czerwca i ponownie „Młot” wyprowadza swoich ludzi z kotła, a dla zmylenia pościgu pozwala podzielić oddział na dwie grupy. Sam na czele ośmiu partyzantów, a wśród nich „Lampart”, przeprawia się na prawy brzeg Bugu i znika w lasach białostockich. Natomiast „Bartosz” pozostawszy na miejscu został doszczętnie rozbity w okolicy Kolonii Krawce w dniu 2 lipca tego roku.
Adam Ratyniec z Władysławem Łukasiukiem „Młotem” i pozostałymi partyzantami, zamelinowani u znanych i pewnych gospodarzy oraz w znanych sobie bunkrach, dotrwali do wiosny 1949 r. W czerwcu /27.VI/ w efekcie tragicznej pomyłki, ginie z ręki własnego żołnierza kpt. Władysław Łukasiuk „Młot”, a dowództwo nad grupką obejmuje st. sierż. „Lampart”. Zarówno on jak i jego podkomendni są zdecydowani walczyć z „czerwoną zarazą” jak sami określali nową władzę, do samego końca.
W rozmowie z siostrą, Marianną Romaniuk, powiedział: „…żywcem to nie dam się wziąć, bo sobie wcześniej kulę w łeb wsadzę, chyba że mnie śpiącego napotkają…”.

Żołnierze 6 Brygady Wileńskiej AK. Pierwszy z lewej st. sierż. Adam Ratyniec „Lampart”. Trzeci z lewej ppor. Henryk Wieliczko „Lufa”
.  Podlasie, listopad 1947 r.

St. sierż. Adam Ratyniec „Lampart” – część 2>